تاثیر جنگ اوکراین بر بازارهای جهانی

از زمان شروع جنگ اوکراین تا به امروز، فجایع انسانی زیادی در این کشور رخ داده است. علاوه بر این فجایع،  به استناد آمارهای منتشر شده از سوی سازمان تجارت جهانی، پیامدهای منفی گسترده‌ای بر اثر وقوع این جنگ بر روی بازارهای بین المللی و معاملات جهانی ایجاد شده است. بر اساس گزارش WTO، اختلال در عرضه مواد غذایی، عواقب وخیمی به ویژه برای کشورهای فقیر به همراه خواهد داشت. این سازمان، در کنار سایز ارگان‌های بین المللی همچون صندوق بین المللی پول(IMF) و بانک جهانی (WB)، پیش بینی خود در مورد چشم انداز رشد بازار را تغییر داده و آن را تا حد قابل توجهی کاهش داده است.

در شرایط آشفته فشارهای تورمی جهانی و در وضعیتی که افزایش قیمت مواد غذایی و حامل‌های انرژی رخ داده است و همچنین، بخش قابل توجهی از زنجیره تامین این کالاها به دنبال همه‌گیری ویروس کرونا مختل شده است، جنگ بین روسیه و اوکراین نیز، باعث تشدید تنش‌های عرضه و تقاضا شد. این تنش‌ها، علاوه بر آسیب رساندن به مصرف‌کننده، رشد اقتصاد جهانی را نیز، با تهدید جدی مواجه کرده است.

 تاثیر جنگ اوکراین در بازارهای مالی

یکی از نتایج جنگ اوکراین، مشکلاتی است که برای سیستم‌های اقتصادی سایر کشورهای جهان ایجاد شده است. تقریبا در بسیاری از کشورهای دنیا، سرمایه گذاران تحت تاثیر تورم افسارگسیخته و تاثیر منفی آن بر رشد جهانی هستند. این تورم تا به حدی در حال افزایش است که صندوق بین المللی پول پیش بینی کرده است که نرخ تورم ایالات متحده در سال جاری به 7. 7 درصد و در منطقه یورو به 5. 3 درصد خواهد رسید. نگرانی در مورد افزایش قیمت‌ها، سرمایه گذاران را به فروش اوراق قرضه ترغیب می‌کند که همین امر، باعث افزایش نرخ بهره خواهد شد. همچنین، بازدهی اوراق بهادار 10 ساله خزانه داری به 2. 94 درصد رسیده است، رقمی که از اواخر سال 2018 تا به امروز مشاهده نشده بود. به گفته صندوق بین‌المللی پول، سرمایه‌گذاران انتظار دارند که بانک‌های مرکزی کشورها، برای کنترل افزایش قیمت‌ها، نرخ بهره را افزایش دهند. اقدامی که ممکن است منجر به فروش سریع و ارزان در بازار شود. اگرچه، باز هم اثر چندانی بر اقتصاد پس از جنگ اوکراین نخواهد داشت زیرا تورم ایجاد شده در بخش کشاورزی، انرژی و زنجیره تامین کالاها، رشته‌ای زنجیر وار از پیامدهای منفی را در بخش‌های مختلف اقتصادی ایجاد کرده است.

نقش جنگ اوکراین در کاهش رشد جهانی

هر اتفاقی در روند جنگ رخ دهد، امواج شوک ناشی از آن، همچنان در سرتاسر جهان طنین انداز خواهد شد و این امر باعث شده که صندوق بین المللی پول(IMF) و بانک جهانی (WB)، پیش‌بینی‌های رشد جهانی خود را بازبینی کرده و آن را تا حد قابل توجهی تغییر دهند. بر همین اساس، صندوق بین المللی پول، پیش بینی خود در رابطه با رشد جهانی برای سال 2022 و 2023 را کاهش داده و بانک جهانی نیز، با در نظر گرفتن فشار ناشی از جنگ اوکراین بر اقتصاد جهانی پیش بینی رشد خود برای سال 2022 را از 4. 1% به 3. 2% کاهش داده است.

به دلیل عدم اطمینان از روند جنگ و کمبود داده در مورد تبعات اقتصادی آن، سازمان تجارت جهانی با شبیه سازی‌های اقتصادی بیان کرده است که این امکان وجود دارد که رشد حجم تجارت در 2022 بین 0. 5 درصد تا 5. 5 درصد قرار بگیرد.

هر دو موسسه اعلام کردند که کاهش نرخ رشد جهانی بر اساس انتظار تشدید روزافزون، شوک‌های عرضه و همچنین رشد قیمت کالاهایی که روسیه و اوکراین از جمله تامین‌کنندگان اصلی آن هستند، صورت گرفته است.  روسیه از بزرگترین تامین کنندگان نفت، گاز و فولاد در دنیا است و اوکراین نیز، بخش زیادی از نیاز گندم و ذرت جهان را تامین می‌کند. کاهش عرضه این محصولات باعث افزایش شدید قیمت آنها در بازارهای جهانی شده است.

 جنگ اوکراین و تاثیر آن در افزایش قیمت مواد غذایی و حامل‌های انرژی

ترکیب تبعات جنگ با سایر اختلات بازار مانند پاندمی کرونا، مشکل در زنجیره تامین کالا، تورم جهانی و… ، به تهدید جدی برای زنجیره تامین مواد غذایی در سراسر جهان تبدیل شده است. حوزه جغرافیایی روسیه و اوکراین، به عنوان یکی از معدود مکان‌های موجود در جهان است که با نام سبد نان (breadbasket) یا تامین کننده بزرگ مواد غذایی شناخته می‌شود. منطقه‌ای که نقش حیاتی، نه فقط به عنوان صادر کننده مواد غذایی مانند گندم، بلکه به عنوان یکی از تامین کنندگان عمده کود در سراسر جهان نیز ایفای نقش می‌کند.

بر اساس گستردگی کشورهای تولید کننده مواد غذایی، در مجموع شش سبد نان در دنیا وجود دارد که بین 60 تا 70 درصد نیاز محصولات کشاورزی جهان را تامین می‌کنند. منطقه روسیه و اوکراین، حدود 30 درصد از صادرات جهانی گندم و 65 درصد از صادرات گل آفتابگردان را به عهده دارد و با توجه به ارتباط بسیار نزدیک این نوع بازارها با یکدیگر، کوچکترین اختلال در زنجیره تامین، منجر به اختلالات زنجیره وار و در نهایت افزایش شدید قیمت این دسته از کالاها خواهد شد.

پیش از وقوع جنگ اوکراین، سناریوهای مختلفی در مورد عرضه و تقاضا بر اساس مواردی همچون شرایط اقلیمی، مشکلات عرضه، پاندمی کرونا،… در کشورهای مختلف ایجاد شد، اما چنین جنگی با این مقیاس در اروپا و در یکی از مهم ترین مناطق تامین کننده مواد اولیه غذایی، همه چیز را دستخوش تغییر کرده است به طوری که توقف کشتیرانی و حمل و نقل مواد اولیه از طریق دریای سیاه، منجر به بروز تبعات سنگینی در جهان و به ویژه برای کشورهای فقیر خواهد شد.

بر اساس گزارش WTO، از سال 2020 قیمت انرژی به شدت در حال افزایش بوده است. در مارس 2022 هر بشکه نفت به قیمت 118 دلار معامله شد که این مقدار، 38 درصد بالاتر از بهای این کالا در ژانویه 2022 و 81 درصد بالاتر از زمان مشابه در سال قبل بوده است. با افزایش قیمت نفت، این امکان وجود دارد که درآمد واقعی و به دنبال آن نیز، میزان واردات در مقیاس جهانی کاهش یابد. این درحالی است که افزایش قیمت گاز طبیعی، می‌تواند تبعات به مراتب بدتری را برای منطقه یورو به همراه داشته باشد.

نقش جنگ اوکراین در تولید انرژی‌های نو

جنگ روسیه و اوکراین این پتانسیل را دارد که در دراز مدت، حرکت جهانی به سمت استفاده از انرژی‌های سبز را تسریع کند، اما در کوتاه ‌مدت، پیامدهای منفی زیادی از جمله افزایش قیمت انرژی و بر هم ریختن ساختار بازار خواهد داشت. کشورهای مختلف در حال حاضر، بر روی طرح‌های اضطراری کار می‌کنند که بتوانند به عنوان پاسخی برای کمبود نفت و گاز در نظر گرفته شوند. ایالات متحده، بریتانیا و کانادا، از جمله کشورهایی هستند که واردات نفت و گاز از روسیه را تحریم کردند. اتحادیه اروپا نیز در حال بررسی طرح‌هایی برای کاهش وابستگی به گاز و نفت روسیه تا سال 2024 است. در همین راستا، سایر کشورهای اروپایی و شرکت‌های خصوصی و بزرگ فعال در حوزه انرژی مانند شل، بی پی، اکوینور و اکسون نیز، در حال ترک روسیه هستند؛ در نتیجه، بازار انرژی در این کشورها، با افزایش دادن قیمت گاز و نفت، نسبت به شرایط فعلی واکنش نشان خواهد داد. امنیت و مقرون به صرفه بودن، نقش کلیدی را در سیاست‌های هر یک از شرکت‌های انرژی، ایفا خواهد کرد. دلیل این موضوع نیز به ضرورت عدم وابستگی به سوخت‌های فسیلی از طریق جنگ در اوکراین باز می‌گردد که پس از انتشار آخرین گزارش آب و هوایی IPCC برجسته‌تر شده است.

این امر منجر به تغییر نگرش ما نسبت به انرژی و محل تامین آن می‌شود و سرمایه گذاری در انرژی‌های تجدید پذیر نیز، به عنوان یک از مولفه‌های امنیت انرژی و ثبات سیاسی محسوب خواهد شد.

جمع بندی

تبعات جنگ اوکراین، علاوه بر آسیب‌های زیادی که به اقتصاد و جامعه انسانی این کشور وارد کرده است، موجب افزایش قیمت مواد غذایی و حامل‌های انرژی در سایر کشورهای جهان شد که همین امر، ممکن است باعث موجی از ناآرامی‌های اجتماعی به ویژه در کشورهای فقیر شود. این آسیب‌ها، در کشورهای در حال توسعه نیز، به دلیل سخت تر شدن  شرایط مالی و دسترسی به بازارهای جهانی برای این کشورها و پس از وقوع جنگ اوکراین، آسیب‌های زیادی به اقتصاد و بازارهای مالی وارد شد که با طولانی تر شدن جنگ میان این دو کشور و افزایش ویرانی‌ها، این آسیب‌ها نیز، شدیدتر خواهد شد.

در پایان، از زمانی که برای مطالعه این مقاله اختصاص دادید، کمال تشکر را داریم و پیشنهاد می‌کنیم برای مشاهده سایر مقالات و همچنین آشنایی با محصولات گروه صنعتی پند، به ترتیب به بخش مقالات در انتهای صفحه اصلی سایت و بخش فروشگاه مراجعه فرمایید.